در دومین همایش ملی زبان تزیین در طراحی مد و لباس مطرح شد؛
لزوم تحلیل های علمی در هویت بخشی زبان تزیین و کاربرد آن در طراحی مد و لباس
به گزارش روابط عمومی انجمن علمی هنرهای تجسمی ایران، دکتر بیتا بهرامی قصر، عضو هیئت علمی دانشگاه اراک و دبیر علمی دومین همایش ملی زبان تزیین در طراحی مد و لباس با توجه به اهمیت نظری و کاربردی موضوع نقوش تزیینی و بازخوانی آن در هنرهای کاربردی همچون طراحی پارچه و لباس، گفت: جهت توسعه فن و مهارت‌های مرتبط با امر تزیین، به همت انجمن علمی هنرهای تجسمی ایران و با همکاری جمعی از دانشگاه ها از جمله: دانشگاه علم و فرهنگ، دانشگاه هنر، دانشگاه اراک، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه سوره و واحد هنرجهاد دانشگاهی دانشگاه تهران، این همایش سوم اسفند ماه در دو بخش ارائه مقالات نشست علمی و کارگاه های تخصصی در فرهنگستان هنر برگزارشد.
دکتر فهیمه زارع‌زاده عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و رییس این همایش در ابتدا به اهمیت پرداختن به موضوع تزیین در دوران معاصر پرداخت و افزود: تزیین تنها هنر دیداری است که اولین هدف اش ایجاد خوشایندی می باشد. هنری با تاریخچه خاص خود و یکی از اقسام بنیادین هنر ملی ایران که با دربرگرفتن نقش و نگارهایی متعدد از عصر ماقبل تاریخ بر دیواره ابنیه ها، وسایل، سلاح ها، منسوجات، البسه و حتی بدن به کار برده می شد. با این حال، ما موظف ایم در راه پذیرش مجدد تزیین و کاربرد صحیح اش به ویژه در عرصه مد و لباس، مطالعه آن و سایر موارد پیرامونی اش همچون آموزش، شرایط کار، چگونگی تولید، استفاده، حفاظت و مرمت، تکنیک و … را سرلوحه فعالیت های علمی خویش قرار دهیم.
بر پایه این گزارش؛ در این همایش، سه عضو هیات علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه علم و فرهنگ، در پنل های علمی و اختصاصی، چالش های کاربرد نقوش تزیینی در طراحی مد و لباس را مطرح کردند.
«تحلیل سلیقه تزئینی زیورآلات »
دکتر فواد نجم الدین عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ، در بخش نخست این همایش با اشاره به مقاله مشترک خود و هنگامه چراکار؛ دانشجوی کارشناسی ارشد ارتباط تصویری دانشگاه علم و فرهنگ با عنوان: “تحلیل سلیقه تزئینی زیورآلات شهر تهران ” افزود: مطالعه گذشته تاریخی تزئینات، ما را به تغییر مفهوم مصرف، شکل گیری و توسعه طبقات اجتماعی می رساند و در این میان اهمیت یافتن مفهوم مصرف نمادین، تعارض میان طراحی و بهای متریال را آشکار می سازد که در مقاله مذکور به تحلیل سلیقه تزیینی زیورآلات شهر تهران پرداخته شده است. وی با اشاره به اینکه جامعه آماری مطالعه مورد نظر شامل: بانوان رنج سنی ۲۰ الی ۵۰ سال بوده، گروه اجتماعی و اقتصادی پایین دست، متوسط و فرادست و همچنین جایگاه اجتماعی و شغلی متوسط و فرا دست را در مناطق جغرافیایی مختلف، مورد نقد و تجزیه و تحلیل قرار داد.
وی در ادامه به تشریح پژوهش هایی پرداخت که در باب بررسی نقش های شکل دهنده سلیقه های اجتماعی، کارکرد ذائقه سازی آنها را در بازار نقوش تزیینی زیورآلات ایران و در بستر طراحی مد و لباس بررسی می‌کند.
« تاثیر رسانه در بازآفرینی نقوش تزیینی در مد و لباس»
دکتر زهرا حسین نژاد عضو هیات علمی گروه ارتباط تصویری دانشگاه علم و فرهنگ و رئیس انجمن علمی هنرهای تجسمی ایران، در بخش دیگر این همایش با اشاره به مقاله مشترک خود و ریحانه ملکی؛ دانشجوی کارشناسی ارتباط تصویری دانشگاه علم و فرهنگ با عنوان: ” تاثیر رسانه در بازآفرینی نقوش تزیینی در مد و لباس ” گفت: با افزایش تنوع و تکثیر رسانه ها، انتخاب الگوی پوشاک افراد که نوعی رسانه هویتی آنان محسوب می شود، تابع عوامل متنوع تر و پیچیده تری می گردد، به طوری که دیگر کنترل آن توسط یک قدرت صـاحب رسـانه امکـان پـذیر نیسـت، بلکـه برآینـد جهت گیری رسانه ها با بی شمار اشکال گوناگون است کـه جهـت گیـری مـد را رقـم میزند.
وی افزود: لباس از مهم ترین شاخصه های فرهنگ هر تمدنی است و بشر همواره در فکر نوآوری و تنوع سبک پوشش بوده است. امروزه روند تولید پوشاک و مد از نظر خلاقیت و تفکر به سرعت در حال تحول است و این مسئله به حدی رسیده که دیگر جنس پوشاک از محور انتخاب خارج و رنگ، فرم، مدل و طراحی لباس ملاک و معیار انتخاب پوشاک مناسب قرار گرفته است، این پژوهش با بررسی روند تغییر رسانه ها، اهمیت امکان دخالت آگاهانه را در شکل دهی به جریان مد و کاربرد نقوش تزیینی در جهت ارتقای فرهنگ عمومی نشان می دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ در ادامه نشست، اشاره کرد: نقش آفرینی و هنرنمایی در تزیین پارچه و مد و لباس با استفاده از ویژگی های منحصر به فرد هنرهای سنتی، سابقه ای کهن در ایران دارد. امروزه بیشترین محل استفاده از هنرهای تزیینی زیر مجموعه ی نساجی سنتی، تزیین پوشاک می باشد. در این مقاله با فرض بر اینکه بین فرهنگ و نقوش تزیینی و سنتی استفاده شده در پوشاک از لحاظ معنا و مفهوم رابطه ایی وجود دارد، به مطالعه در خصوص تاثیر رسانه در بازآفرینی نقوش تزیینی در مد و لباس پرداختیم. وی همچنین گفت: هنر در هر زمان، با بهره گیری از قابلیت ها، امکانات و انتظارات هر دوره، برای ارائه افکار و انعکاس اندیشه های هنرمندان، به طرق مختلف ظاهر گردیده است. زمان، در تغییرات سبک ها و تکنیک های هنری، چنان موثر واقع شده، که امروزه هنر، مبتنی بر فن آوری که حاصل اختراعات و ایده های نوین می باشد، به عنوان یکی از نیازهای جدی جامعه هنری حاضر، برای ارتباط با انسان معاصر، بدل شده است. پرواضح است که شناخت هر چه بیشتر هنر معاصر و به کارگیری شیوه های نوین تزیینی و بصری، برای انعکاس اندیشه های اصیل و تمدن هر کشور ضروری است. انعکاس اندیشه هایی که در حوزه های فرهنگی، اجتماعی، تجاری، سیاسی، اقتصادی و یا حتی عرضه عقاید شخصی، هنر، تکنولوژی و رسانه های نوین هنری را ابزار قرار می دهد. در این میان ابزارهای هنری، یکی از رساترین، بلیغ‌ترین وکاری‌ترین ابزار ابلاغ و ارسال پیام است، زیرا که هنر یعنی مجرد شدن و تجرد را احساس کردن. یعنی آن روح مطلق ناخودآگاه در انسان و به خودآگاهی رسیدن. در این میان، تزیین به عنوان مهم‌ترین عامل در شکل‌گیری اثر هنری است. امروزه چندمعنایی بودن و برخورداری از عناصر بصری و تزیینی، وجه اشتراک اغلب آثار هنرهای تجسمی است؛ این جنبه از خصایص آثار هنری، در واقع بدین معنیست که هر پدیده‌ای که عنصر اصلی سازنده آن تزیین، تخیل و عاطفه باشد، بی شک نمی‌تواند معنایی منجمد و تک بعدی داشته باشد. از این روست که هر نگرنده ای که در برابر آثار هنرهای تجسمی می‌ایستد؛ دریافت و استنباط خاص خود را دارد. از سویی دیگر، آثار هنری بسادگی می‌توانند بیان کننده زیبایی حقیقی یا احساسات باشند و در این میان ضرورت پرداختن به جایگاه زبان تزیین در هنرهای تجسمی بخوبی می تواند نمایانگر نقش آن در زیبایی حقیقی ای باشد که هنرمند خالق، در لابه لای خلق آثار هنرهای تجسمی به کنکاش آن می پردازد.
زهرا حسین نژاد در پایان این نشست خاطرنشان کرد: فرهنگ و رسانه نیز هر دو قابلیت تأثیرگذاری بر هم و تأثیرپذیری از یکدیگر را دارند، ضـمن اینکه می توانند در فرآیند فرهنگ گرایی و فرهنگ پذیری، با پیدا شدن یـا تغییـر علایـق و منـافع اجتماعی، به فرهنگ سازی مبادرت ورزند. مدها در بازه ای از زمان، از طریق رسـانه هـا، در بین جمعیتی گسترش می یابند که این جمعیت ها ممکن است سبک هـای زنـدگی متفـاوتی داشته باشند. به تناسب این سبک های زندگی، مد انعکاس متفـاوتی ازجمله در حیطه ی نقش، تزیین و طراحی مـی یابـد. مـد از طریـق تأثیرگذاری بر لایه های سطحی فرهنگ نظیر تغییر در فنّاوری، نمادها و اسطوره های جدیـد خلق می کند و یا نمادها و اسطورهای گذشته را بازتولید کرده یا تغییر می دهد و رفته رفته بر روی هنجارها، ارزشها و نهایتـاً باورهـا تـأثیر مـی گـذارد. اینترنت و امروزه «هوش مصنوعی» به عنوان یک رسانه جدید در این سـالهـا توانسته است که مخاطبان قابل توجهی به خود جلـب کنـد و دلیـل ایـن امـر آن اسـت کـه مخاطب اینترنت علاوه بر تأثیرپذیری از فضای اینترنت، توانایی این را دارد که بـر روی آن تأثیر نیز بگذارد. این قابلیت ها باعث می شود کـه کـاربران آن عـلاوه بـر تأثیرپـذیری، تأثیرگذار نیز باشند. بنابراین، مد را می توان هم بخشی از فرهنگ و هم نوعی رسانه قلمـداد کـرد که نقش زیادی در بازآفرینی نقوش تزیینی ایفا می کند.
« لزوم بازنگری نقوش سنتی در طراحی مد معاصر »
دکتر فرشته کیاوش عضو هیات علمی گروه طراحی پارچه و لباس دانشگاه علم و فرهنگ در بخش دیگر این همایش با اشاره به مقاله مشترک خود و مریم شیاسی ؛ دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی پارچه و لباس دانشگاه علم و فرهنگ با عنوان: ” تحلیل نقوش فرش ایرانی در مجموعه برند هرمس” گفت: ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻓﺮش را در ﺟﻬﺎن میﺗﻮان ﺑﻪ آﻏﺎز ﺗﻤﺪن در ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮی داﻧﺴﺖ، ﯾﻌنی از آن زﻣﺎن که اﻧﺴﺎن داﻧﺴﺖ روی زﻣﯿﻦ ﺳﺮد و پر از ﺧﺎر و ﺣﺸﺮه ﻧمیﺗﻮاﻧﺪ زﻧﺪگی کند و ﺷﺮوع ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از پوﺳﺖ، سپس پشم ﻫﺎی درﻫﻢ ﺷﺪه ﺟﺎﻧﻮران اﻃﺮاف ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺧﻮد کرد. از ﻧﻘﻮش اﯾﻦ ﻫﻨﺮ ﻋﻈﯿﻢ اﯾﺮانی که پس ﺧﻠﻖ آن، در ﻫﺮ دوره و در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﻮش و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﺼﺮیﻣﺘﻔﺎوتی اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ، امروزه در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎی ﻃﺮاﺣﺎن ﻟﺒﺎس اﺳﺘﻔﺎده های زیادی ﺷﺪه، به گونه ای که اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻘﻮش ﻓﺮش در ﻟﺒﺎس ﻫﺎ، ﺳﺒﺐ اﯾﺠﺎد آﺛﺎری ﺑﺎ ﻓﺮﻫنگ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻧﻔﯿﺲ ﺷﺪه اﺳﺖ.
وی افزود: ﻫﺪف از اﯾﻦ پژوﻫﺶ که در زﻣﺮه ی پژوﻫﺶﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪای و از ﻧﻮع ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﻨﯿﺎدی ﻗﺮار دارد، ﺑﺎ ﺑﻬﺮه گیری از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺳﻨﺎدی وﺳﯿﺮﺗﺤﻮل ﺗﺎرﯾخیﺑﻪ ﺷﯿﻮه ی ﺗﻮﺻﯿفی-ﺗﺤﻠﯿلی ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪه، به ﻣﻄﺎﻟﻌﻪی ﻣﺠﻤﻮﻋﻪی برند ﻫﺮﻣﺲکه در آن از ﻧﻘﻮش ﻓﺮش اﯾﺮانی اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ، می پردازیم. ﺑﺎ ﺑﺮرسی اﯾﻦ ﻧﻘﻮش و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر آن، ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺠﻤﻮﻋﻪی ﺗﺒﺮﯾﺰ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ پاﯾﯿﺰ-زﻣﺴﺘﺎن۲۰۱۲ ، ﺑﻪ ﻧﻮع ﻧﻘﻮش و اﯾنکه ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ کدام ﻣﻨﻄﻘﻪ اﯾﺮان اﺳﺖ، می رﺳﯿﻢ.
وی همچنین خاطر نشان ساخت: ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی پژوﻫﺶ، ﺑﯿﺎنگر اﯾﻦ اﺳﺖ که ﺑﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻘﻮش ﻓﺮش اﯾﺮانی در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪی برند ﻫﺮﻣﺲ، که از ﻧﻘﻮش ﻓﺮش ﺗﺒﺮﯾﺰ، ﺷﺎﻣﻞ: اشکال ﻃﺒﯿﻌﺖ گراﯾﺎﻧﻪ، نقوش اﻧﺴﺎنی، ﺣﯿﻮان، اشکال ﻫﻨﺪسی (چهار گوش، ﺷﺶ ضلعی، ﻟﻮزی و اﻣﺜﺎل آن ﻫﺎ ) و ﺗﺮکیب ﻧﻘﻮش ﺑﺎ ﺗﻨﻮع رنگ ﻫﺎ در رنگ آﻣﯿﺰی ﻧﻘﺸﻪ و زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ می رﺳﯿﻢ که ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻘﻮش ﻓﺮش در ﻟﺒﺎس و اکسسوری و… ﺗﺮکیب دو ﻫﻨﺮ ﻓﺮش و پوﺷﺎک در کنار ﻫﻢ، ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﺼﺮی ﺑﺨﺼﻮص( ﺑﺎﻓﺖ و ﺗﺮکیب پاﻟﺖ رنگی ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ) ﺑﺎ ﻧﻘﻮش ﻓﺮش ﺗﺒﺮﯾﺰی و… ﺑﻪ آﺛﺎر ﺑﺎشکوه دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪاﯾﻢ و ادﻏﺎم ﻓﺮﻫنگ ﺷﺮقی و ﻏﺮبی در اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪ چشم میﺧﻮرد.
